نقش گردشگری مذهبی در توسعه حومه شهر (مطالعه موردی امامزاده باراجین قزوین)

امروزه گردشگری مذهبی در کشورهای شرق و اسلامی، جایگاه ویژه ای در ارتباط با جذب گردشگر دارد. در جغرافیای جهانگردی، مکان های مذهبی به عنوان نیرومندترین قطب های جذب گردشگری شناخته شده اند که هر ساله تعداد زیادی گردشگر را از نواحی مختلف به خود جذب می کنند. ایران کشور چشم اندازهای مذهبی است. در سطح کشور 50 درصد گردشگران را گردشگران زیارتی تشکیل می دهند بطوریکه بیش از 8 هزار بقعه و اماکن مذهبی در کشور وجود دارد که با معرفی این بقاع متبرک به مردم می توان برای جذب گردشگر زیارتی و توسعه توریسم مذهبی از این ظرفیت استفاده نمود و این نشان از مزیت نسبی این بخش از صنعت توریسم در کشور ایران دارد. وجود امام زاده ها و اماکن مذهبی در جذب و جلب گردشگر بسیار حائز اهمیت بوده و زمینه مناسبی را برای تحولات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی سکونتگاههای پیرامون خود ایجاد کرده است. اما نکته ی حائز اهمیت این است که با وجود 8 هزار و 919 مکان مذهبی مقدس در ایران، گردشگری مذهبی هنوز فاقد ساماندهی تخصصی و متمرکز می باشد. بسیاری از این اماکن زیارتی و مقدس در روستاها قرار دارند اما به علت عدم وجود زیرساختارهای لازم در مراکز پراکنده زیارتی و فقدان برنامه ریزی در راستای تحول گردشگری مذهبی، این روستاها از توانمندی درونی لازم در زمینه ی زیر ساخت های اقامتی و پذیرایی و ارائه خدمات به گردشگران برخوردار نمی باشند.از این رو چالش های جدی در ارتباط با جذب گردشگر در این گونه اماکن وجود دارد. این موضوع به ویژه در مورد مراکز روستایی کوچک و پراکنده که دارای اماکن زیارتی و مذهبی هستند به روشنی مشاهده می شود به گونه ای که از لحاظ اجتماعی، اقتصادی و کالبدی تحول پیدا نکرده اند. در ایران نیز به جز کلان شهرهای مشهد و قم که اخیرا سرمایه گذاری برای گردشگری مذهبی در آنها انجام شده است برای کانون های مذهبی دیگر سرمایه گذاری زیادی در راستای زیر ساخت های گردشگری نظیر احداث هتل، مراکز پذیرایی وسایل حملو نقل و تور صورت نگرفته است. در این راستا در ناحیه باراجین قزوین گردشگری مذهبی به دلایل وجود مراکز مذهبی متعدد، وجود هوای مناسب و طبیعت زیبا و نزدیکی به شهر قزوین هر ساله گروههای مردم را به سوی خود جذب می کند. اما از آنجا که اطلاع رسانی مطلوب در ارتباط با معرفی این امام زاده ها وجود ندارد، زیرساخت های اقامتی و پذیرایی در این مکانهای مذهبی شکل نگرفته است یا بسیار نامطلوب می باشد. بر اساس مسائل مذکور، ضرورت پرداخت به موضوع مسئله در ارتباط با ایجاد تحولات اجتماعی و اقتصادی، کالبدی روستاها به ویژه روستاهایی که به صورت پراکنده به دور از مناطق و مراکز پر جمعیت، استقرار یافته اند، ضرورتی اجتناب ناپذیر است. در این زمینه تبیین نقش عوامل درونزا یعنی زیر ساخت های مناسب مذهبی و عوامل برونزا نظیر سیاست ها و راهبردهای دولت که در راستای ایجاد تحولات اقتصادی و اجتماعی، کالبدی در اماکن زیارتی، مذهبی و در نتیجه جذب گردشگر حائز اهمیت است. 1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق گردشگری مذهبی یکی از شاخه های مهم توریسم فرهنگی و گردشگری شهری و روستایی به شمار می رود که سهم قابل توجهی از فعالیت های جهانگردی را شامل می شود. از آنجایی که مکان های مذهبی به عنوان نیرومندترین قطب های جذب گردشگر شناخته شده اند و با توجه به موضوع تحقیق، در ناحیه ی باراجین، پتانسیل های مذهبی و فصلی زیادی در زمینه جذب گردشگر مذهبی وجود دارد، اما هنوز چنان که باید از این پتانسیل ها استفاده مطلوب به عمل نیامده است. از این رو نظام فضایی گردشگری در این ناحیه از لحاظ ساختاری و کارکردی تحول چندانی پیدا نکرده است. به این ترتیب پرداختن به موضوع مسئله در ارتباط با ایجاد تحول در نظام فضایی گردشگری و در نتیجه تحولات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی که از لحاظ کشاورزی و صنعتی تحول چندانی پیدا نکرده است از اهمیت بسزایی برخوردار است. 1-3- اهداف تحقیق الف) هدف اصلی تحقیق: شناسایی و معرفی جاذبه های گردشگری در ناحیه باراجین به منظور ایجاد تحولات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی. ب)اهداف علمی(تحقیقات): - شناخت قابلیت های گردشگری مذهبی در ارتباط با جذب گردشگر در ناحیه باراجین. - شناخت اثرات اجتماعی- اقتصادی و کالبدی گردشگری مذهبی در روستای باراجین قزوین. - تبیین نقش سازمانهای دولتی در زمینه تحول گردشگری مذهبی در ناحیه باراجین و در نتیجه تحول اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستاهای ایران. - ارائه راهکارها و پیشنهادهای علمی برای ایجاد تحول در گردشگری مذهبی و در پی آن تحولات اجتماعی، اقتصادی و کالبدی روستای باراجین.